Epidemia koronowirusa jako zdarzenie siły wyższej
Siła wyższa a Kodeks cywilny
W praktyce przyjmuje się, że siła wyższa to zdarzenie zewnętrzne, którego nie można przewidzieć ani któremu nie można zapobiec. Przykładami siły wyższej są działania sił przyrody (np. trzęsienia ziemi, huragany), akty władzy ustawodawczej i wykonawczej (np. zamknięcie granic) i zaburzenia życia zbiorowego (np. zamieszki).
Mając na uwadze wprowadzone przez rząd ograniczenia, a w szczególności ogłoszony stan epidemii, obecną sytuację można uznać za siłę wyższą, która pozwoli niektórym przedsiębiorcom uniknąć negatywnych konsekwencji związanych z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązań umownych.
Występowanie siły wyższej nie oznacza automatycznie, że każdy przedsiębiorca, który nie wywiązał się ze swoich zobowiązań, może się na nią powoływać. Siłą wyższą (pandemią) można usprawiedliwiać niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązań umownych tylko jeżeli miała ona faktyczny i obiektywny wpływ na możliwość realizacji zobowiązań, co oznacza że pomimo dołożenia należytej staranności, przedsiębiorca nie był w stanie wykonać lub należycie wykonać swoich zobowiązań.
Siła wyższa a Kodeks cywilny
Mimo że Kodeks cywilny nie posługuje się pojęciem siły wyższej, to przewiduje ochronę przedsiębiorcy, który nie ponosi winy za niewykonanie lub nienależyte wykonanie swoich zobowiązań umownych. Zgodnie z art. 471 KC dłużnik (przedsiębiorca) nie jest zobowiązany do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, jeżeli jest ono następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności. Taką okolicznością może być epidemia koronawirusa, co oznacza to, że taki przedsiębiorca może uchylić się np. od roszczeń odszkodowawczych czy też kar umownych.
Klauzule nadzwyczajnej zmiany stosunków
Ponadto Kodeks cywilny nie daje przedsiębiorcy możliwości odstąpienia od umowy lub jej rozwiązania w związku z wystąpieniem siły wyższej. Taką możliwość przewidują tzw. klauzule nadzwyczajnej zmiany stosunków (art. 3571 KC). Zgodnie z tym przepisem, jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Oznacza to, że przedsiębiorca mógłby dowodzić przed sądem, że epidemia koronawirusa doprowadziła do nadzwyczajnej zmiany stosunków, co uzasadnia zmianę warunków umowy, a nawet jej rozwiązanie.
Niewywiązanie się z umowy przez kontrahenta na skutek epidemii
W przypadku gdy kontrahent nie wywiązał się ze swoich zobowiązań umownych, wówczas zgodnie z art. 495 KC możemy powstrzymać się od zapłaty, a cena została już zapłacona, możemy żądać zwrotu zapłaconej ceny (według przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu).
Jeżeli natomiast umowa została wykonana częściowo, wówczas możemy powstrzymać się od zapłaty za niewykonaną część umowy lub żądać zwrotu ceny za tę część, chyba, że wykonanie częściowe w ogóle nie miałoby dla nas znaczenia – wówczas możemy odstąpić od umowy w całości.
Kancelaria Radcy Prawnego
Magdalena Szeliga
ul. Małeckiego 23/3
60-708 Poznań
tel. 606 98 19 66
e-mail: kancelaria@szeliga.eu
www.szeliga.eu
NIP: 6951377061
REGON: 366988841
Kancelaria Radcy Prawnego
Magdalena Szeliga
ul. Małeckiego 23/3
60-708 Poznań
tel. 606 98 19 66 e-mail: kancelaria@szeliga.eu
www.szeliga.eu
NIP: 6951377061
REGON: 366988841
Powiązane artykuły
Kancelaria Radcy Prawnego
Magdalena Szeliga
ul. Aleja Wielkopolska 67/1
60-603 Poznań
tel. 606 98 18 66
e-mail: kancelaria@szeliga.eu
www.szeliga.eu
NIP: 6951377061
REGON: 366988841
MAGDALENA | SZELIGA
RADCA PRAWNY